اندومتریوز: اندومتریوز لگنی یکی از بیماری­ های شایع با علت ناشناخته در گروه بیماری­ های زنان و مامایی است که حدود 5-10 درصد از زنان سنین باروری را مبتلا می­ کند. این بیماری معمولاً با دردهای مزمن لگنی، درد حین قاعدگی یا مقاربت، قاعدگی غیر طبیعی و ناباروری همراه است.

علت این بیماری حضور بافت جدار داخلی رحم در جایی غیر از رحم و معمولاً در حفرۀ لگن است. این بافت نا به­ جا مانند بافت طبیعی خود در جدار رحم در هنگام عادت ماهیانه خونریزی می­ کند و خونریزی­ های مکرر حفرۀ شکم و لگن موجب ایجاد بافت جوشگاهی و چسبندگی­ های گاهی شدید این مناطق می ­شود. به نظر می­ رسد شروع این بیماری در دهۀ دوم و ابتدای دهۀ سوم زندگی اتفاق می­ افتد و ممکن است به­ طور پیشرونده در لگن بیمار گسترش پیدا کند و تخمدان­ ها ، روده­ ها، مثانه و دیگر اعضای داخل لگن را درگیر کند.

این فرم پیشرفته بیماری می ­تواند با ایجاد دردهای ناتوان­ کننده حین قاعدگی و نیز ناباروری موجب کاهش چشمگیر در کیفیت زندگی مبتلایان شود، به­ طوری که 30-50درصد زنان نابارور به درجاتی از اندومتریوز مبتلایند. تشخیص قطعی این بیماری با دیدن مستقیم ضایعه و نمونه­ برداری از طریق جراحی لاپاروسکوپی امکان ­پذیر است.

با این حال در مواردی مانند کیست­ های تخمدان، تشخیص­ های سونوگرافی از دقت قابل قبولی برخوردارند. با توجه به ناشناختگی بیماری و نیاز به جراحی پیشرفتۀ لاپاروسکوپی، تشخیص و درمان اندومتریوز در حال حاضر در همۀ کشورهای دنیا توسط تیم ­های فوق تخصصی اندومتریوز و در مراکز مجهز صورت می­ گیرد. درمان­ های اندومتریوز معمولاً به­ صورت درمان جراحی به ویژه در موارد پیشرفته و دردناک و در مواردی به ­صورت درمان­ های دارویی انجام می­ شود.

تصمیم ­گیری دربارۀ شیوۀ درمان باید بر عهدۀ پزشکان آشنا با این بیماری گذاشته شود. با توجه به ماهیت پیشروندۀ بیماری، شناسایی به­ هنگام و تعیین نوع درمان بیماری، دارویی یا جراحی، و نیز بررسی وضعیت باروری بیمار و پیشنهاد راهکارهای مناسب در زمینۀ بارداری می­ تواند نقشی مؤثر در جلوگیری از عوارض این بیماری مانند درد و ناباروری داشته باشد. با توجه به جمعیت بالای بیماران و نیاز به تشخیص زودهنگام بیماری تشکیل کلینیکی فوق تخصصی با حضور متخصصان رشته­ های مختلف برای تشخیص و درمان اندومتریوز، به­ عنوان یکی از بیماری­ های ناشناختۀ زنان، از نیازهای مهم حوزه بهداشت و سلامت زنان به­ شمار می­ رود. لاپاروسکوپی، نوعی جراحی از طریق ایجاد سوراخ­ های کوچک در سطح شکم است. از طریق این سوراخ­ ها، لوله­ های حاوی ابزار جراحی، دوربین و نور مناسب به داخل فضای شکم و لگن فرستاده می شود و بعد از پایان جراحی، تنها زخمی کوچک در آن محل باقی خواهد ماند.

از مزایای دیگر روش لاپاروسکوپی در مقایسه با عمل جراحی به روش باز، عوارض کمتر بعد از عمل، برگشت سریع­تر به زندگی روزمره و احتمال کمتر چسبندگی، عفونت و درد بعد از عمل است. لاپاروسکوپی یک روش مناسب و کم عارضه برای بسیاری از جراحی­ های حوزۀ زنان و زایمان، مانند جراحی­ های کیست تخمدان، برداشتن رحم (هیسترکتومی)، برداشتن میوم­ ها (فیبروم­ها) ، بارداری نا به­ جا (EP) و نیز اندومتریوز است.

به کمک قدرت بزرگ­ نمایی دوربین و نور مناسب در لاپاروسکوپی، ضایعه­ های اندومتریوزی لگن و شکم به­ خوبی مشاهده و معمولاً طی همان جراحی برداشته می­ شوند. برداشتن این ضایعه­ ها با بهبود علایم بیمار و فراهم شدن زمینۀ باروری همراه است. ویزیت مجدد بعد از عمل برای بررسی پاسخ به درمان و ویزیت­ های پیگیری، برای کنترل احتمال بازگشت بیماری ضروری است.

کلینیک دردهای لگنی، اندومتریوز و لاپاروسکوپی پیشرفتۀ تیم درمانی کلینیک اندومتریوز ابن سینا شامل پزشکان متخصص جراحی زنان و زایمان و نیز جراحان لاپاروسکوپیست، به­ عنوان نخستین کلینیک فوق تخصصی کشور در زمینۀ اندومتریوز، به­ همراه گروه پژوهشی اندومتریوز در کنار دیگر گروه­ های درمانی و پژوهشی مرکز درمان ناباروری ابن سینا خدمات درمانی مناسب و روز آمد مرتبط با این بیماری را ارائه می­ کنند. هدف مرکز درمان ناباروری ابن سینا از راه ­اندازی نخستین کلینیک اندومتریوز کشور، تشخیص و درمان به­ هنگام مبتلایان به اندومتريوز و جلوگیری از پیامدهای متعدد آن است.

با این گام مهم می­ توان از ناباروری­ های ناشی از این بیماری کاست، به درد های مقاوم به درمان­ های دارویی در برخی بیماران پایان داد و به هدف نهایی درمان، یعنی افزایش کیفیت زندگی بیماران، نزدیک ­تر شد. گفتنی است که در این کلینیک، افزون بر ارائۀ خدمات مبتنی بر علم روز، با ارائۀ مسیر درمانی مناسب، از مراجعه­ های مکرر و بیهودۀ بیماران مبتلا پیشگیری می­ شود و بهترین خدمات، با صرف هزینۀ کمتر، عرضه می­ گردد.