فیبروم یا میوم رحمی توده عضلانی خوش‌خیم است که در رحم رشد می‌کند. فیبروم‌ها از نظر شکل، اندازه و محل رشد با هم متفاوتند. فیبروم‌ها از نظر محل قرارگیری به سه دسته تقسیم می‌شوند:
- ساب‌سروزال: که بر جدار خارجی رحم به داخل حفره شکم و لگن رشد می‌کنند. فیبروم‌های ساب‌سروزال معمولاً علامتی ندارند، مگر وقتی که به حدی بزرگ شوند که موجب ایجاد فشار بر روده یا مثانه شوند و علائمی مثل نفخ، یبوست و تکرر ادرار ایجاد کنند.
- اینترامورال: که در دیواره داخلی رحم رشد می‌کنند و چون در داخل دیواره جای زیادی برای رشد ندارند، یا به داخل حفره رحم متمایل می‌شوند و تبدیل به فیبروم ساب‌موکوزال می‌شوند یا به سمت خارج رحم رشد می‌کنند و به فیبروم ساب‌سروزال تبدیل می‌شوند. این دسته از فیبروم‌ها می‌توانند به عوارضی همچون خونریزی شدید قاعدگی، ناباروری و سقط جنین منجر شوند.
- ساب‌موکوزال: این فیبروم‌ها داخل حفره رحم رشد می‌کنند و چون در هنگام قاعدگی عروق این فیبروم‌ها نیز شروع به خونریزی می‌کنند، باعث خونریزی شدید قاعدگی می‌شوند. این دسته از فیبروم‌ها، حتی در سایز کوچک می‌توانند باعث ناباروری، سقط جنین و زایمان زودرس شوند.
فیبروم‌ها می‌توانند بسیار کوچک یا بسیار بزرگ باشند و به‌صورت تکی یا چندتایی رشد کنند.
همه فیبروم‌ها نیاز به جراحی ندارند، اما اگر با عوارض شدید همراه باشند، متخصص ممکن است تصمیم به جراحی بگیرد. روش جراحی برداشتن فیبروم بر اساس تعداد، نوع و اندازه فیبروم‌ها و همچنین تمایل بیمار به بارداری مشخص می‌شود.
معمولاً سه نوع جراحی برای درمان فیبروم رحمی انجام می‌شود:
۱ .اندومتریال ابلیشن (تخریب آندومتر با گرما): در این روش کم‌تهاجمی جراح بافت اندومتر را می‌سوزاند و با این کار جلوی خونریزی فیبروم را می‌گیرد. از این روش معمولاً برای سوزاندن بافت اندومتر محل قرارگیری فیبروم‌های کوچک ساب‌موکوزال که خونریزی شدید ایجاد می‌کنند، استفاده می‌شود. البته این روش برای خانم‌هایی که قصد بارداری دارند، مناسب نیست.
۲ .میومکتومی: در این روش میوم‌ها برداشته می‌شوند و برای خانم‌هایی که قصد بارداری دارند مناسب است. میومکتومی در هشتاد تا نود درصد موارد باعث از بین رفتن عوارض فیبروم یا میوم می‌شود. بر اساس محل و اندازه میوم، جراحی برداشتن میوم به یکی از سه روش زیر انجام می‌شود:
الف) هیستروسکوپی: در این روش جراح یک دستگاه تلسکوپ مانند بلند و باریک (هیستروسکوپ) را از طریق واژن و دهانه رحم، داخل رحم می‌کند. سپس مایعی به داخل رحم تزریق می‌شود تا حجم رحم افزایش یابد و جراح بهتر داخل رحم را ببیند. سپس با استفاده از یک ابزار مخصوص فیبروم‌ها و از طریق دهانه رحم وارد رحم می شود. مایعی درون رحم تزریق می شود تا رحم بزرگتر شده و به پزشک کمک کند تا فیبروم ها را ببیند. سپس با استفاده از ابزار مخصوص فیبروم‌ها بریده یا تخریب می‌شوند. این جراحی یک عمل سرپایی است و بسته به تشخیص پزشک و شرایط بیمار، ممکن است خانم پس از انجام عمل ترخیص شود یا یک روز بستری نیاز باشد. از این روش برای برداشتن فیبروم‌های کوچک داخل رحم استفاده می‌شود.
ب) لاپاراسکوپی: در این روش جراح دو برش کوچک روی شکم ایجاد می‌کند که از یکی از برش‌ها دستگاه لاپاراسکوپ (وسیله‌ای تلسکوپ مانند برای دیدن داخل حفره شکم و لگن) و از برش دیگر ابزار جراحی را وارد شکم می‌کند. لاپاراسکوپی به یک شب بستری نیاز دارد و تحت بیهوشی کامل یا بیهوشی عمومی انجام می‌شود. از این روش برای برداشتن میوم‌های کوچک دیواره داخلی یا سطح خارجی رحم استفاده می‌شود.
ج) لاپاراتومی: در برخی موارد خاص که فیبروم اندازه بسیار بزرگی دارد و برداشتن آن با لاپاراسکوپی ممکن نباشد یا با عوارض جدی همراه باشد، ممکن است جراح از روش لاپاراتومی یا میومکتومی شکمی استفاده کند. در این روش جراح برشی در پایین شکم ایجاد می‌کند و با بازکردن شکم، فیبروم را برمی‌دارد. خطر ایجاد چسبندگی در این روش، در مقایسه با جراحی لاپاراسکوپیک، به مراتب بیشتر است. این روش نیز تحت بیهوشی کامل انجام می‌شود و ممکن است خانم یک تا سه روز در بیمارستان بستری شود.
۳ .هیستروکتومی: در این روش بخشی از رحم یا تمام آن برداشته می‌شود. با این روش فیبروم‌ها به طور کامل از بین می‌روند اما دیگر امکان بارداری وجود ندارد.
* بارداری پس از جراحی فیبروم:
همانطور که گفته شد پس از جراحی هیستروکتومی یا برداشتن رحم، امکان بارداری وجود ندارد.
پس از انجام اندومتریال ابلیشن نیز شانس بارداری بسیار کم است، اما منتفی نیست. بنابراین، همچنان باید از روش‌های پیشگیری از بارداری استفاده کنید. زیرا در صورت بارداری، با عوارض شدید و خطر سقط روبه‌رو خواهید شد.
پس از جراحی میومکتومی خانم می‌تواند باردار می‌شود.